Alle 21 kloosters van Amsterdam

verschenen en weer verdwenen

tussen 1389 en 1585 

Ooit wel eens iets gehoord van de middeleeuwse kloosters van Amsterdam? Misschien heb je ergens wel eens wat gelezen in een tijdschriftartikel of een hoofdstuk in een boek. Maar misschien heb je er echt nooit van gehoord. Toch kan iedereen die in de oude binnenstad van Amsterdam rondloopt er niet omheen. De kloosters zelf zijn er niet meer maar hebben wel degelijk sporen nagelaten in de stad, haast te veel om dit nooit op te merken. Wat staat er dan nog? Dat is natuurlijk de Agnietenkapel en de Waalse Kerk, direct herkenbaar en beide een voormalige kloosterkapel. Maar ook is de helft van de Stadsbank van Lening een nog bestaande vleugel van het Maria Magdalenaklooster en vinden we in de Barndesteeg nog grote delen van het Bethaniënklooster. Ook een vleugel van het Alard Pierson Museum was ooit een kloosterkerk en zelfs het Amsterdam Museum was ooit een klooster. Wist je ook dat er in de smalle Nes maar liefst zes kloosters stonden. Maar buiten die bouwwerken wemelt het in de stad van straatnamen die relateren aan een klooster. Zo ligt de Barberensteeg dwars over het kloosterterrein van het Barbaraklooster en schuin tegenover vind je de Cellebroerssteeg. Verder kent de binnenstad nog de Geertruidensteeg, Sint Luciënsteeg, Agnietenstraat, Bethaniënstraat en Karthuizersstraat alle vernoemd naar een klooster dat daar stond. En wat te denken van Reguliersbree- en dwarsstraat of Reguliersgracht. Ook daar heeft ooit een klooster gestaan.

Tweehonderd jaar lang waren deze kloosters een substantieel deel van de stad. Sommige besloegen een ruimte van meer dan één hectare. Samen hadden de kloosters ongeveer achttien procent van het stadsoppervlak in gebruik en dan te bedenken dat die stad nog gevangen zat tussen het Singel en Nieuwmarkt en eindigde al bij de Munt.

Al die klooster zijn uit de stad verdwenen, niet alleen fysiek maar ook uit ons collectief geheugen. Toch hebben ze niet alleen fysieke sporen in de stad achtergelaten, in tientallen archieven, documenten, oorkonden, artikelen, boeken en webpagina’s is er nog een zee aan informatie te achterhalen, als je er tenminste naar zoekt.

En dat is nu gebeurd. Er is een enorme hoeveelheid informatie over al die kloosters in een database verzameld met de bedoeling hiervan een boek uit te geven. Elk klooster komt in een separaat hoofdstuk uitgebreid aan bod met verhalen en anekdotes over hun stichting, bezit en inkomsten, geschillen, devotie en tot slot hun ondergang. Maar ook over hun locatie en hoe ze steeds meer grond verwerven. Als na 1585 de kloosters zijn opgeheven, gaat de geschiedenis van die locatie in het boek gewoon door tot aan onze tijd. Op deze wijze kom je erachter waarom straten, gebouwen of andere eigenaardigheden in de binnenstad zijn zoals ze zijn.

Maar zeker interessant is ook dat alle 21 kloosters geheel opnieuw worden getekend. Deze tekeningen in kleur worden dubbelpagina afgedrukt. Een voorbeeld van een dergelijke tekening vind je in de header van deze pagina. Zodra het boek uit is, bestaat er de mogelijkheid om een perfecte kopie van een kloostertekening te bestellen. 

Deze website fungeert als een korte intro voor het boek dat medio 2024 zal verschijnen. Alle 21 kloosters worden elders op deze website kort behandeld. Ook worden in blogs stukjes van de sluier opgelicht maar alleen het boek vertelt het hele verhaal.

Nieuwsgierig geworden? klik hier voor informatie over het boek of om je in te schrijven voor een exemplaar tegen intekenprijs.